Emoties zijn feiten
Blog Aukje Menger – In groepen die ik begeleid gaat het vaak over emoties. Emoties zijn belangrijk als je jezelf (nog) beter wil begrijpen en als je meer inzicht in je gedrag wilt krijgen. Daarnaast helpt het opmerken en begrijpen van emoties ook ontzettend bij het omgaan met het gedrag van de mensen om je heen. “Dat softe gedoe met gevoelens, daar heb ik niet zoveel mee. Geef mij maar feiten.” Zei laatst iemand uit mijn groep. Aha. Interessant. Want dat ieder mens emoties ervaart IS een feit. En die emoties hebben een functie. Graag neem ik je bij deze mee in de eerste van 3 blogs over emoties.
“Dit is afkeer; afkeer zorgt ervoor dat wij onze goede smaak behouden.” Ik grinnik. Samen met mijn kinderen kijk ik de film Inside Out, of zoals zij de film noemen ‘de emotiefilm’. In deze film krijg je als kijker een uitgebreide blik achter de schermen van het gedrag van de hoofdpersoon. Plezier, verdriet, woede, angst en afkeer zijn belangrijke personages in de film. Zij besturen het gedrag van de hoofdpersoon Riley. Zo zorgt plezier er bijvoorbeeld voor dat Riley er toch wat leuks van maakt in haar nieuwe huis dat op het eerste oog nogal tegenvalt. Of zorgt angst ervoor dat wanneer Riley zich voorstelt in haar nieuwe klas, dit een akelig en zenuwslopend moment is. Het samenspel en de gesprekken door de verschillende emoties is herkenbaar en echt leuk om te zien.
4 B’s
Wanneer je je eigen emoties en die van anderen beter wilt leren herkennen (om er op te kunnen reageren) is het zinvol om regelmatig bij jezelf na te gaan welke van de 4 B’s (boos, blij, bang, bedroefd) je ervaart. Het herkennen van je emoties is nog niet zo eenvoudig. Vaak gaat emotie samen met een fysieke reactie en een mentale reactie. We zijn alleen niet zo gewend om dat te registreren. Als je bijvoorbeeld bezig bent om je presentatie voor morgen voor te bereiden, merk je dan op dat je een week gevoel in je onderbuik hebt? Registreer je dat je gedachten al een aantal keer de mogelijkheid hebben verkend dat je toehoorders van verveling in slaap zullen vallen of juist dusdanig moeilijke vragen zullen stellen dat jij er natuurlijk geen antwoord op weet? Als je voor jezelf een tijdje bijhoudt welke gedachtes en lichamelijke reacties er gepaard gaan met een emotie, word je eigen beleving duidelijker, ga je bepaalde patronen wellicht herkennen. Er zijn uiteraard meer emoties te onderscheiden (nerveus, opgewonden, geïrriteerd, etc.). In feite zijn dit variaties van de 4 basisemoties. Ook leuk om te doen: schrijf zoveel mogelijk van de variaties op de 4 B’s op en doe met dit overzicht ‘emotie bingo’ in je werkomgeving.
Emoties en goed voor jezelf zorgen
Vanuit herkenning, kun je vervolgens proberen in de behoefte die door een emotie word aangegeven te voorzien. Boosheid is bijvoorbeeld een signaal om een grens te stellen. Blijdschap geeft een behoefte weer om te genieten en plezier te delen. Verdriet staat voor een behoefte aan troost. Angst geeft je het teken dat je bescherming en veiligheid nodig hebt. Als je deze behoeften serieus neemt en hier naar handelt, is dat een geweldige manier om goed voor jezelf te zorgen. Je emoties nemen af in sterkte als in de onderliggende behoefte voldaan word. Je kunt je voorstellen dat dat rust geeft. Maar ook in het contact met je omgeving helpt het om de behoefte onderliggend aan een emotie te erkennen en hierop te reageren.
Wanneer je door de bril van deze ‘signaal functie’ naar emoties kijkt, worden emoties misschien wat minder on(be)grijpbaar en kun je ze niet alleen als feit (het doet zich nu eenmaal voor) maar als feit met een functie (en meerwaarde) zien.
Tot het volgende blog! Dan schrijf ik over het discrimineren van emoties.